Đàn voi được tạc từ... 7 hạt gạo nếp
Làng Bảo Hà (xã Đồng Minh, Vĩnh Bảo) là
một địa danh nức tiếng ở thành phố cảng Hải Phòng về nghề truyền thống
như tạc tượng, múa rối. Tương truyền, cụ Nguyễn Công Huệ là người có
công sáng lập, truyền dạy nghề tạc tượng cho dân làng Đồng Minh.
Theo đó, những năm giặc Minh đô hộ nước
ta, cụ Huệ bị bắt đi phục dịch ở Quan Xưởng, Trung Quốc. Trong thời gian
đó, cụ đã chú tâm học nghề chạm khắc, sơn mài và châm cứu. Đến đời Lê
Nhân Tông (1443 - 1459), cụ Huệ trở về quê và dạy nghề tạc tượng cho dân
làng. Mọi người suy tôn cụ là Tổ nghề tạc tượng và được thờ tại miếu
Bảo Hà.
Theo thần phả, Linh Lang là con vua Lý
Thánh Tông sinh vào tháng Chạp, năm Giáp Thìn (1064), được đặt tên là
Hoằng Chân, mẹ là cung phi thứ 9. Linh Lang được sinh ra tại làng ở Trị
Chợ, Thủ Lệ (quận Ba Đình ngày nay).
Cho đến giờ, người dân Đồng Minh vẫn lưu
truyền giai thoại “7 hạt gạo nếp tạc thành đàn voi” của người thợ tạc
tượng Tô Phú Vượng. Ông là một trong những học trò nổi tiếng tài hoa của
cụ Huệ. Vua Lê Cảnh Hưng đã mời ông Vượng vào cung tạc ngai vàng.
Sau khi tạc xong ngai vàng, ông sung
sướng đã tạo ra một kiệt tác nên ngồi thử. Bị thái giám phát hiện và tâu
với nhà vua, ông Vượng bị khép tội “khi quân phạm thượng”, nhốt vào
ngục tối chờ ngày xử trảm. Sống trong ngục mấy hôm, ông Vượng cảm thấy
“ngứa nghề”. Thấy những cọng rơm nếp còn sót lại một vài hạt thóc, ông
liền lấy tay bóc, chuốt 7 hạt gạo nếp thành 7 con voi với các tư thế
khác nhau.
Chuyện về đàn voi tí hon truyền đến khắp
nơi, nhà vua biết chuyện, cảm phục cái tài của người thợ tạc tượng tài
hoa, đã quyết định tha bổng, phong ông Tô Phú Vượng tước “Kỳ tài hầu” và
cho về quê mở mang, lưu truyền nghề nghiệp.
Bức tượng Đức Linh Lang Đại vương có thể ngồi xuống (trái) và đứng lên (phải) .
Bức tượng đứng lên, ngồi xuống
Cùng với đó, múa rối là môn nghệ thuật
độc đáo được người dân nơi đây bảo tồn và phát huy. Tương truyền, nhiều
những bức tượng đẹp trong các chùa như chùa Mía, chùa Thầy là do những
người thợ tài ba làng Bảo Hà sáng tạo ra.
Hiện nay, tại miếu Bảo Hà có một pho
tượng kỳ lạ, có thể ngồi xuống, đứng lên như người thật. Không giống như
các pho tượng tại nhiều đền đài, miếu mạo, bức tượng thờ Đức Linh Lang
Đại vương trong tư thế ngồi trên ngai, tay cầm văn tự có thể chuyển
động, đứng lên một cách nhẹ nhàng, khoan thai, rồi lại từ từ ngồi xuống.
Chính vì vậy, đây được xem là bức tượng
độc đáo, hiếm gặp trong số những bức tượng hiện có ở Việt Nam. Cụ Nguyễn
Văn Nghĩa - Trưởng ban Quản lý di tích miếu Bảo Hà nói: “Bức tượng gần
700 tuổi này là sự sáng tạo “độc nhất vô nhị” của tổ tiên, là sự kết hợp
tài tình giữa nghệ thuật tạc tượng và nghệ thuật múa rối. Những nghệ
nhân xưa đã sử dụng cách chuyển động trong múa rối để “thổi hồn” vào bức
tượng tạo nên sự kỳ lạ, độc đáo. Người dân ở vùng này coi đây là một
báu vật, biểu tượng của một ngôi làng truyền thống”.
Bí mật về sự chuyển động của bức tượng
Đức Linh Lang Đại vương nằm ở cánh cửa ngay điện thờ bên phải, khi mở
dần cánh cửa thì bức tượng dần đứng lên nhưng khi khép lại thì bức tượng
lại trở về tư thế ngồi ban đầu. Sự chuyển động của bức tượng đã khiến
cho những người đến đây trầm trồ khen ngợi về sự tài hoa, sáng tạo của
người thợ làng Bảo Hà.
Năm 1991, miếu Bảo Hà được công nhận là
Di tích Lịch sử cấp quốc gia, là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa làng nghề.
Ngôi miếu do chính bàn tay của những người thợ tài hoa thế kỷ XIII chạm
trổ có hoa văn tinh xảo, đẽo tạc những bức tượng đẹp lưu giữ cho tới
muôn đời sau đã trở thành một địa điểm tham quan thú vị trong tuyến du
lịch du khảo đồng quê của Hải Phòng.
0 comments:
Post a Comment