Hải đồ cổ - tỷ phú kỳ dị đất Hải Phòng

Đến khi ngồi tù 4 lần, mãn hạn mở công ty rồi thất bại, Hải đồ cổ dấn thân vào nghiệp vẽ vàng lên gốm.

Bùi Xuân Hải (tên thật của Hải đồ cổ) kể: Một lần ông ta tình cờ nghe 3 thanh niên nói chuyện với nhau trong quán ăn sáng. Một người cao hứng khoe rằng: Tối qua được Hải đồ cổ tiếp ở nhà riêng "lộng lẫy như một cung điện, thảm đỏ trải từ cầu thang lên gác. Rượu Whisky, thuốc 'ba số' để bừa bãi, thích gì dùng nấy! Hải ngồi như thái thượng hoàng trên ghế chạm rồng, đặt dưới đầu hổ, xung quanh toàn là vệ sĩ, gái đẹp!". Nghe ngang xương quá, Hải vừa buột miệng: "Làm gì có chuyện...", thì gã kia trợn trừng mắt nạt nộ: "Không biết thì ngồi trật tự!". Rồi Hải kết luận: "Nếu lúc đó tôi tự nhận Hải đồ cổ, thì có lẽ tôi đã bị vỡ mặt vì tội mạo xưng!"

Hải đồ cổ và những chiếc bình gốm được vẽ vàng.

Anh thanh niên ấy cũng giống rất nhiều kẻ "rách việc" khác ở đất Hải Phòng. Mặc dù chẳng hề biết mặt, nhưng hễ có dịp là khoe: "Sáng nay đi uống cà phê với Hải đồ cổ", "Chiều qua cùng đi Đồ Sơn với Hải đồ cổ"... để vuốt ve lòng hiếu danh của mình: Phải là nhân vật thế nào, Hải đồ cổ mới giao du với chứ! Bọn họ chắc không ngờ rằng tỷ phú Bùi Xuân Hải không uống rượu, không hút thuốc lá, không cà phê, không chè chén... Hải chỉ có niềm đam mê tự thể hiện mình bằng sáng tạo.

Người Hải Phòng chỉ biết chắc một điều Hải là Giám đốc Công ty tư doanh Haivinaco sản xuất đồ sứ xuất khẩu. Công ty này được thành lập vào năm 1988 sau khi Hải ra tòa vì tội danh "buôn lậu đồ cổ". Hôm ấy, Hải đồ cổ đi hầu tòa bằng xe Volga, kính trắng, complet trắng, xách cặp ngoại giao màu đen. Tòa án luận tội: Hải có đầu cơ, nhưng không trục lợi (?) và kèm một bản án 20 tháng tù.

Mãn hạn tù, 17h ngày đầu tiên được tha về tới Hải Phòng, thì 19h ông đến ngay nhà Bí thư, Chủ tịch TP. Hải Phòng xin lập xí nghiệp tư doanh. Hải có rất nhiều đồ cổ tích cóp từ năm anh 20 tuổi! Những năm 1965 - 1970 ở miền Bắc, chơi đồ cổ là một cái thú... rẻ tiền! Một chiếc xe đạp "Thống Nhất" là cả gia tài, có thể đổi được hàng đống những bát đĩa cổ quý báu. Khéo léo một chút có thể xin không bà con nông dân một vài cái vại xấu xí, sứt mẻ, dùng để muối dưa, hay một cái nậm vất lăn lóc trong xó nhà. Chính thực là đồ gốm sứ cổ.

Tốt nghiệp khoa Địa (Đại học Sư phạm Hà Nội), Hải có kiến thức rộng về xã hội học, lịch sử, mỹ học... Ông nghiên cứu đồ cổ. Ngày đầu đất nước thống nhất, Hải vào miền Nam tìm kiếm và thoải mái đem ra Bắc nhiều chuyến ô tô đồ cổ và hàng mỹ nghệ cao cấp, có cả những cặp ngà voi tròn đẹp như vầng trăng khuyết. Các nhà chức trách không ai "thăm hỏi" những thứ đồ "lẩm cẩm" ấy. Người ta chỉ bận đánh thuế quạt trần, tủ lạnh...

Bùi Xuân Hải đã bán đi rất nhiều bản phục chế cổ. Tất cả tiền bạc, Hải đổ dồn vào Haivinaco. Chỉ sau 3 năm, ông là chủ nhân duy nhất của một cơ đồ gồm 4 xí nghiệp, một trường đào tạo hàng ngàn học sinh học nghề. Hàng sứ mỹ nghệ cao cấp được làm bằng những bàn tay tài hoa của Hải có mặt ở Venise (Italia), London (Anh), sang châu Phi, đến Nhật Bản...

Thế nhưng Hải càng làm thì càng lỗ bởi các cơ chế tài chính (xuất khẩu ủy thác) bất công thời đó. Thay vì bán hàng lấy tiền, Hải được Nhà nước trả bằng 10 ôtô công tắc điện! Mùa hè nhận giày cao cổ lông thú, mùa đông có áo may-ô! Thế là ông vướng vào vòng lao lý vì không trả nợ đúng hạn. Khi Hải ra tù Haivinaco sập tiệm.

Hải nói ông muốn trở thành một người chấn hưng kinh tế nước nhà, mơ ước một nước Việt Nam đứng đầu thế giới về sứ và khăng khăng không cho đó là ảo tưởng. Hải nói: "Chỉ có những kẻ mang nặng đầu óc nô lệ, mới không dám cố làm thầy người khác!".

Có người khép cho Hải đồ cổ những tội như "tên đại bịp" hay "mafia quốc tế", cũng thừa nhận ông là người tài. Vậy sao sự nghiệp của Hải đồ cổ nửa đường đứt gánh? Vì ông đã đi quá sớm? Vì cá tính góc cạnh quá, khiến ông không lăn tròn được, ông chỉ có thể ở đúng vị trí của mình? Nhiều người nói rằng Hải cực đoan lắm, không biết chiều người lấy việc khi đã không thích.

Bốn lần ngồi tù không tiêu diệt được ý chí của Bùi Xuân Hải. Bây giờ Hải đồ cổ đang trở lại với công nghệ mới – vẽ vàng lên sứ. Toàn bộ sản phẩm của ông được làm bằng tay cực kỳ tinh xảo. Thế nhưng sự nghiệp của Bùi Xuân Hải có tới đỉnh cao như tham vọng của ông không? Phải có thời gian chờ đợi.