Thiếu tướng Trần Thế Quân (Ảnh: Tiền Phong).
Phóng viên:
Thưa ông, đến thời điểm này Bộ Công
an đã rà soát lại Thông tư 01/2016 quy định nhiệm vụ, quyền hạn, hình
thức, nội dung tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ của CSGT, trong
đó có việc CSGT được trưng dụng tài sản của người dân gây tranh cãi dư
luận thời gian qua hay chưa? Quy định này có vấn đề gì về cơ sở pháp lý
hoặc trái với Luật Trưng mua, Trưng dụng hay không?
Thiếu tướng Trần Thế Quân: Chúng tôi đã rà soát kỹ và thấy cơ sở pháp lý không có vấn đề gì cả, chủ yếu do cách hiểu chưa đúng mà thôi.
Nguồn gốc của nó từ Luật Công an nhân dân năm 2005 nói công an được
trưng dụng tài sản. Lúc đó thẩm quyền rộng, trong nhiều trường hợp khác
nhau đều được coi là trưng dụng hết nên đến năm 2008 Quốc hội thông qua
Luật Trưng mua, Trưng dụng ra thì giới hạn trưng dụng theo nghĩa mới rất
chặt chẽ và thẩm quyền ra quyết định trưng dụng chỉ có một số người
thôi. Ví dụ như trong lĩnh vực an ninh trật tự thẩm quyền là của Bộ Công
an, và chỉ trong trường hợp liên quan đến an ninh quốc phòng, thiên tai
địch họa lớn mới trưng dụng. Luật Trưng mua, Trưng dụng đã bãi bỏ trưng
dụng tài sản của Luật Công an nhân dân năm 2005 rồi.
Đến năm 2014 khi Luật Công an nhân dân ra đời, để khắc phục vướng mắc
đó đã có quy định công an nhân dân có quyền trưng dụng và huy động tài
sản. Quy định về trưng dụng tài sản trong Luật Công an nhân dân năm 2014
khác với quy định về trưng dụng tài sản của Luật Công an nhân dân năm
2005 và phù hợp với Luật Trưng mua, Trưng dụng năm 2008.
Trưng dụng tài sản trong trường hợp vì lý do an ninh quốc phòng phải
được người có thẩm quyền quyết định thì mới được thực hiện việc trưng
dụng đó.
Còn những trường hợp CSGT sử dụng xe của người dân để đưa người đi
cấp cứu thì đó là huy động tài sản và huy động tài sản đó có thời gian
ngắn hơn, sử dụng tài sản của người dân cũng ít hơn, phạm vi hẹp hơn.
Nhiều người vẫn đang hiểu “trưng dụng” theo nghĩa “huy động” nên hiểu
chưa đúng về Thông tư 01/2016 của Bộ Công an. Thông tư này nói CSGT có
quyền trưng dụng tài sản nhưng đã có cái đuôi: “Theo quy định pháp
luật”.
Thông tư 01/2016 căn cứ vào Luật Công an nhân dân năm 2014 chứ không
phải Luật Công an nhân dân năm 2005 nên việc trưng dụng này chỉ trong
trường hợp đảm bảo quốc phòng, an ninh và Bộ trưởng Bộ Công an ra quyết
định thì quyền của CSGT mới được thực thi.
Còn thông thường cần đưa người đi cấp cứu hoặc đuổi bắt tội phạm là
huy động tài sản. Chính vì không hiểu như thế nên một số người làm trong
giới luật sư mới nói rằng đây là “quy định treo”, “trái luật”.
Như vậy có thể chốt lại vấn đề là CSGT chỉ được trưng dụng tài sản khi có quyết định của Bộ trưởng Bộ Công an?
Đúng rồi. Theo đúng Luật Công an nhân dân 2014 là thế.
Nhưng thưa ông, người dân có quyền từ chối việc “huy động tài sản” của CSGT không?
Hiến pháp và Luật Công an nhân dân đều có quy định về việc công dân
có nghĩa vụ tham gia hỗ trợ công an thực hiện quyền hạn của mình.
Hiến pháp nói công dân có nghĩa vụ tham gia đảm bảo an ninh trật tự,
trật tự an toàn xã hội. Công an nói chung, CSGT nói riêng trong trường
hợp cần thiết có thể yêu cầu công dân hỗ trợ đuổi bắt tội phạm, đưa
người đi cấp cứu. Nghĩa vụ của anh này là quyền của anh kia. Nhưng nếu
thấy việc huy động tài sản đó không phù hợp thì người dân có quyền từ
chối.
Nếu huy động gây thiệt hại thì phải bồi thường, người tham gia hỗ trợ
chết thì gia đình người đó được nhà nước cho hưởng chế độ chính sách
theo quy định pháp luật, danh dự được khôi phục, tài sản được bồi
thường. Trong trường hợp bồi thường chưa thỏa đáng thì dân có quyền kiện
đòi bồi thường.
Trước việc dư luận ồn ào như vậy, sắp tới Bộ Công an sẽ có hướng dẫn cụ thể thực hiện thông tư này?
Trong thông tư đã giao Cục CSGT hướng dẫn thực hiện việc đó. Cục CSGT
sẽ phải tập huấn cho thống nhất cách hiểu. Đó là điều tất yếu.
Nhưng vừa qua khi trả lời báo chí, đại diện Cục CSGT đã giải
thích về quy định trưng dụng tài sản nêu trong Thông tư 01/2016 không
đúng, không khớp như điều ông đã nói phía trên?
Đó là do chưa hiểu đúng vấn đề, mới hiểu theo Luật Công an nhân dân
năm 2005 và thực tiễn nên sẽ phải có giải thích cái này cho đúng bởi
Thông tư 01/2016 nhắc lại quyền của CSGT chứ chưa có giải thích nào cả.
Quyền trưng dựng đã có trong Luật Trưng mua, Trưng dụng rõ cả rồi.
Xin cảm ơn ông!
Theo tìm hiểu của chúng tôi, sau khi họp bàn với các đơn vị liên
quan, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đã có văn bản báo cáo Bộ
trưởng Bộ Tư pháp về cơ sở pháp lý, tính hợp hiến của Thông tư 01/2016
của Bộ Công an. Sắp tới Bộ Tư pháp sẽ có trao đổi kỹ hơn với Bộ Công an
về quy định trưng dụng tài sản được nêu trong thông tư này.
Thiếu tướng Trần Thế Quân khẳng định: “Chúng tôi sẽ trao đổi rõ với
Bộ Tư pháp, đặc biệt chỗ Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật và các
cơ quan liên quan về vấn đề này. Nhiều người đang hiểu và giải thích
chưa rõ chuyện đó, bởi giải thích “trưng dụng” theo nghĩa “huy động” là
không đúng rồi. Quốc hội đưa ra luật như thế hoàn toàn không mâu thuẫn
nhau đâu”.